2001 оны 01-р сарын 31-нд Японы Ханеда /Haneda Airport/ нисэх буудлаас Окинавагийн Наха нисэх буудалруу /Naha Airport, Okinawa/ нисч явсан Japan Airlines-ийн 907 дугаар нислэгийн Боинг 747-400 онгоц Japan Airlines-ын бас нэг онгоц болох Өмнөд Солонгосын Гимхэ олон улсын нисэх буудлаас /Gimhae International Airport, South Korea/ Японы Нарита олон улсын нисэх буудалруу /Narita International Airport, Japan/ нисч явсан 958 дугаар нислэгийн McDonnell Douglas DC-10-40 онгоцтой агаарт мөргөлдөх шахсан бөгөөд осол болохоос арай гэж амжиж зайлж чаджээ. Энэ явдал Японы Суруга булангийн орчимд болсон бөгөөд түүхэнд “Japan Airlines near miss incident” гэх нэрээр тэмдэглэгдэн үлджээ.

Үйл явдлын гол буруутан нь нислэгийн хөдөлгөөний удирдлагын төвд /Air Traffic Controller (ATC)/ дадлагажигч хийж байсан Хидеки Хачитани /蜂谷 秀樹, Hachitani Hideki/ болон дадлагажигчийн удирдагч Ясуко Моми /籾井 康子, Momii Yasuko/ нар байсан юм.

Осол болох дөхсөний дараа Олон улсын иргэний нисэхийн байгууллагын /International Civil Aviation Organization (ICAO)/ зүгээс Японы эрх баригчдад хандан үүнтэй ижил төстэй хэрэг гарахаас урьдчилан сэргийлэхийг уриалахад хүргэж байв.

JA8904 бүртгэлтэй Бойнг онгоц нь 15 цаг 36 минутад 411 зорчигч, 16 багийн гишүүдтэйгээр Ханеда буудлаас хөөрсөн бөгөөд онгоцыг 40 настай нисгэгч Мокото Ватанабэ /渡辺 誠, Watanabe Mokoto/ удирдаж байсан. Харин JA8546 бүртгэлтэй McDonnell Douglas DC-10-40 онгоц 237 зорчигч, 13 багийн бүрэлдэхүүнтэйгээр Гимхэгээс хөөрсөн бөгөөд онгоцыг 45 настай Тацюки Аказава /赤沢 達幸, Akazawa Tatsuyuki/ жолоодож байжээ.

Нислэгийн төлөвлөгөөний дагуу бол хоёр онгоц бие биенээсээ 600 м зайтай өнгөрөх ёстой байв.

Бойнг онгоцны үйлчлэгч нар нислэг 12,000 метрийн өндөрт хүрсний дараа зорчигчдод ундаагаар үйлчилж байх үед уг осол болсон байна. Онгоц хөөрснөөс 20 минутын дараагаас “Замын хөдөлгөөний ослоос урьдчилан сэргийлэх систем” /Traffic Collision Avoidance System (TCAS)/ дуугарч эхлэжээ.

Харин эн үед нөгөө онгоц 11,000 метрийн өндөрт нисч явсан бөгөөд мөн л TCAS нь ажиллаж эхлэсэн байна. TCAS нь 907-р нислэгийн ахмадад CLIMB заавар өгсөн боловч нисэх багийнхан Сайтама мужийн Токорозава /Tokorozawa, Saitama Prefecture/ дахь Токиогийн Бүсийн Удирдлагын Төвөөс /Tokyo Area Control Center/ өмнөх зааварчилгаатай зөрчилдсөн заавар хүлээн авчээ.

907-р нислэгийнхэн газрын зааварчилгааг даган өндрөө хассан бол 958-р нислэгийнхэн TCAS-ийн зааварчилгаагаар мөн өндрөө бууруулснаар өндрийн хэмжээ нь мөргөлдөхүйц хэмжээндээ хадгалагдав.

Ослын нөхцөл байдал үүсэх үед 26 настай дадлагажигч Хидеки Хачитани өөр арван нислэгийг мөн удирдаж байжээ. Тэрээр 958-р нислэгийг доошлохыг хэлэх гэж оролдсон тэгээд дараа нь 15 цаг 54 минутад 907-р нислэгийг доошлох зааварчилгаа өгчээ. Хачитани 958-р нислэг доошлохын оронд нэг өндөрт явж байгааг анзаарсны дараа 958-ийг баруун тийш эргэхийг хүссэн боловч тэднээс хариу ирээгүй байна. Харин дадлагажигчийн удирдагч Ясуко Моми 907-р нислэгийг дээш хөөрөхийг тушаахдаа 957 гэсэн дугаарыг хэлсэн. Харин энэ үед тэнгэрт 957 дугаартай нислэг байгаагүй тул түүнийг 907-ийн дугаарыг андуурсан гэж үзсэн. Онгоцнууд маш их ойртсон үедээ биесээн харсан ч гэсэн самбаачлан маневр хийж чадсанаар ердөө 135-хан метрийн зайтай зөрж чадсан юм.

Нэрээ хэлээгүй нэгэн зорчигч NHK-д өгсөн ярилцлагадаа “Би хэзээ ч ийм ойрхон нисэх онгоц харж байгаагүй. Бид сүйрлээ л гэж бодсон” гэж хэлсэн бол 907-р нислэгийн зорчигч Окинава мужийн Кадена ахлах сургуулийн /Kadena High School/ Америк сурагч Алекс Турнер /Alex Turner/ онгоцнууд 2 секундын дотор л маневр хийж, зөрж чадсан гэж тооцоолжээ.

Бойнг онгоцонд сууж явсан долоон зорчигч болон багийн хоёр гишүүн хүндэвтэр гэмтэл авсан бол 81 зорчигч, 10 багийн гишүүн бага зэргийн гэмтэл авчээ. Аврах бүсээ зүүгээгүй байсан зарим зорчигчид болон онгоцны үйлчлэгч нар, ундааны тэрэг зэрэг нь таазыг мөргөснөөс хэд хэдэн таазны хавтан салжээ. Маневрлах үед нэг хүү дөрвөн суудал даван шидэгдсэн. Зорчигчдын ихэнхийх нь гэмтэл хөхөрсөн байдалтай байсан. Хамгийн ноцтой гэмтэл нь маневарлах үед 54 настайн хөл хугарсан явдал байв. Мөн ундааны тэргэн дээр байсан халуун уух зүйлс асгарснаас зарим зорчигчид түлэгдсэн байна. Бойнгийн бүхээгт бага зэргийн гэмтэл гарсан тул 907-р нислэг тэр даруйдаа ханедаруу буцаж нисээд 16 цаг 45 минутд газарджээ. Харин нөгөө онгоц болох DC-10-ын зорчигчид ямар нэг бэртэл гэмтэл амсаагүй юм.

2-р сарын 01-ний 18 цагийн байдлаар 907-р нислэгийн найман зорчигч эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлж бага зэрэг гэмтсэн 22 зорчигч эмнэлгээс гарсан байлаа. JAL-ын зүгээс гэмтсэн зорчигчидтой шууд нүүр тулан уучлал хүсч байсан бол гэмтээгүй зорчигчдод шуудангаар уучлал хүссэн захидал илгээжээ.

2002 оны 07-р сард гарсан ослын талаарх тайланд Нисэх онгоц, төмөр замын ослыг мөрдөн шалгах комисс /Aircraft and Railway Accidents Investigation Commission/ болон Олон улсын иргэний нисэхийн байгууллагад (ICAO) хандан TCAS-ийн зөвлөмжүүдийг ATC-ийн зааварчилгаанаас ямагт дээгүүр тавих ёстойг тодорхой болгож өгөхийг уриалсан байна. Үүнтэй төстэй зөвлөмжийг гурван сарын дараа Германд Үберлингений агаарын осол /Überlingen mid-air collision/ болсны дараа Германы ослыг мөрдөн байцаах байгууллага /Germany's accident investigation body (the BFU)/ дүрмэндээ оруулсан юм. Харин ICAO-ийн зүгээс эдгээр зөвлөмжийг хүлээн авч, 2003 оны 11-р сард дүрэмдээ нэмэлт өөрчлөлт оруулсан.

Одоо ч Японы агаарын тээвэрт 907, 958 дугаарын нислэгүүд байсаар байгаа бөгөөд Бойнг 777, 737 онгоцууд энэ чиглэлүүдэд нисч байгаа юм байна.

Харин уг хэргийн шүүх ажиллагаа маш сунжирсан бөгөөд эхэндээ Хачитани, Моми нараас гадна 907-р нислэгийн ахмад Ватанабэг ажилдаа хайнга хандсан хэргээр байцааж байж. 2006 онд прокурорууд Хачитанид 10 жил, Момийд 15 жилийн ял төлөвлөсөн боловч тус оны 3-р сарын 20-ны хурлаар тэднийг буруугүй гэж үзсэн байна. Гэвч Токио дүүргийн прокурорын газар 03-р сарын 31-нд дээд шүүхэд давж заалдсанаар хэрэг ахин хэлэлцэгдсээр 2008 оны 04-р сарын 11-ний өдөр хуралдсан хурлаар Хачитани, Моми нарыг буруутай гэж үзэн тухайн үед 33 настай байсан Хачитанид 12 сар, Момийд 18 сарын хорих ял, хоёуланг нь гурван жил тэнсэн харгалзах ял оноожээ.

Хэрэв тухайн үед онгоцны нисгэгч нар овсгоо самбаа гаргаж, зөв маневр хийгээгүй бол нийт 677 алтан амь үрэгдэх байсан юм.

СЭТГЭГДЭЛ БИЧИХ