250 жилийн өмнө, 1771 онд Москвад жинхэнэ тахал дэгджээ. Нүдээр үзсэн хүмүүсийн тэмдэглэлээс... өдөрт 1000 хүртэл хүн нас барж гудамжинд хүний цогцос овоорч, бөөнөөрөө илжирч халдвар удаан тархаж байсан хэмээжээ. Хорио цээрийн дэглэм нэвтрүүлэх оролдлого амжилтгүй болсон.

Оршин суугчид болох нийт хүн ам ямар ч дагаж мөрдөх хяналт хуульгүй мэт байв. Эцэст нь Москвад жинхэнэ үймээн дэгджээ.

Үүний шалтгаан нь Кремлийн хананд өлгөөтэй "тахлаас аврагч" болсон Богородицы буюу Бурханы Эхийн зургийг хураан авсан явдал байв. Өдөр бүр хэдэн зуун хотын иргэд тэр аврагч бурханыг үнсэхийн тулд цуглардаг байв. Энэ нь халдварын тархалтыг ихэсгэхэд тусалдаг гэдгийг ойлгосон хамба Амвроский, бурханы эхийн зургийг нуухыг тушаажээ. Үүний хариуд хотод оршин суугчдыг "сахиус" адислагчыг санаатайгаар нуусан гэх яриа тархаж, үймээний үеэр хэдэн арван үл хөдлөх хөрөнгийг дээрэмдэж, шатааж, Донской хийдийг үнсэн товрог болгож, Амвроскыг босогчид зодож алжээ. Хотын ихэнх нэр хүндтэй хүмүүс Москваг орхин явсан нь нөхцөл байдлыг улам хүндрүүлэхэд хүргэв. Генерал Петр Еропкин хотыг бухимдсан иргэд галдан шатаах гэж байгааг ойлгосон тул өөртөө хариуцлагыг авсан байв.

Нэгдүгээрт, тэрээр олон түмнийг зогсоохын тулд хоосон цэнэг бүхий их буугаар буудсан байна. Хэн нэгэн "бурхан ээж" халдвараас аварч байна гэж хашгирч, үүний дараа үймээн дэгдээсэн хүмүүс их бууны байрлуу дайрахад Еропкин гал нээхийг тушааж, гудамжны

тулаан бараг гурван өдөр үргэлжилсэн бөгөөд үүний дараа үймээн дэгдээгчид хэсэгчлэн зугтаж, олонхи нь олзлогдож, хатуу шийтгэл хүлээжээ. Амиа алдагсдын тоо янз бүрийн эх сурвалжийн мэдээллээр 100-400 хүн байжээ. Хамба ламыг хөнөөсөн хэрэгт холбогдсон хүмүүсийг дүүжлэв. Үүний зэрэгцээ шударга, шулуухан генерал Еропкин II Кэтрин рүү бослогыг дарсан тухай тайлан, "цус урсгасан тухайгаа" хүлээн зөьшөөрч огцрох тухайгаа илтгэсэн захидал илгээжээ. Эзэн хаан хүссэн үедээ огцрох зөвшөөрөл, мөн "шийдэмгий байдлын төлөө" мөнгөн тэтгэмжээр шагнажээ.

Үймээний дараа Григорий Орлов хуучин нийслэлд ирж,

Нэгдүгээрт, эмч нараас хотод тахал дэгдсэнийг батлахыг албадан тушаав. Халдварт өртсөн хүмүүс "халуурах" талаар ойлгомжгүй мэдээлэлтэй учир түүний тархалтыг хэрхэн эмчлэх, зогсоох талаар яг хэлж өгөхийг шаарджээ. Орловоос өгсөн анхны захиалгын нэг бол аливаа цугларалт, түүний дотор сүмд үйлчлэхийг хориглох явдал байв.

Орлов өвчтөнүүдийг нэлээд сонирхолтой байдлаар хорио цээрийн дэглэмд оруулахаар шийджээ. Хорио цээрийн хуаранд эдгэрсэн бүх хүмүүст 5 рубль мөнгө өгч, хэрэв гэр бүл тэнд очвол нэг гэр бүлд 10 рубль өгдөг байв. Үнэхээр бүгд эдгэрээгүй ч хорио цээрийн дэглэмд хамрагдахыг хүссэн хүмүүс маш олон байсан. Эрүүл хүмүүс гэртээ суугаад гудамжинд аль болох бага тэнүүчлэх хэрэгтэйг ойлгуулж цэргүүдэд хянах үүргийг өгчээ.

Нэмж дурдахад, тусгай даавуун дээл өмсгөсөн, урт хугацааны ялаар шийтгүүлж хоригдсон ялтнуудаас бүрдсэн багууд хотод гарч ирэв. Тэднээр цогцсыг цуглуулж, шатаах ажлыг гүйцэтгүүлж олон жилийн ялд нь өршөөл үзүүлсэн. Цех, дархан, худалдаа, гар урлалын аж ахуйн нэгжийн үйл ажиллагааг бүрэн зогсоов. Москвад бүх захууд хаагдсан байв.

Хүнсний хэдхэн захыг хяналттай ажиллуулж, худалдан авагч хүнс авахдаа аягатай цуунд мөнгө хийж, худалдагч нь бараагаа модон вандан сандал дээр тавих хууль тогтоов. Зөвхөн хоол хүнс худалдаалахыг зөвшөөрдөг байв. Оршин суугч бүрт хөл хорио тогтоосон тохиолдолд төрийн сангаас өдөрт 10 копейк хоол хүнс хуваарилж өгчээ. 1772 оны зун тахал намжсан бөгөөд намар бүхэлдээ зогссон.

Янз бүрийн тооцоогоор, тахлын үеэр Москвад 50-100 мянган хүн нас барсан, өөрөөр хэлбэл хүн амын 25-50 хувь нь нас баржээ. Тахлыг устгахад 100 орчим мянган рубль зарцуулсан нь асар их хэмжээ юм. Хотыг сэргээн босгож, олон нийтийн халуун усны газар шинээр барих, гудамжийг өргөтгөх, хогийн цэгийг устгах, оршуулгын газрыг нүүлгэн шилжүүлэх зэрэг үр дагаврыг арилгах нь илүү үнэтэй ажил болж түүхэнд үлджээ.

СайханУул