Азийнхан цагаан сараар

Манай улсын нэгэн адил билгийн тооллын дагуу урин цагтай золгох цагаан сарын баярыг тэмдэглэдэг Азийн улсуудын талаархи мэдээллийг хүргэе.

Солонгос

Солонгосчууд манай ард түмний адилаар уламжлалт цаг тооллынхоо дагуу үндэсний цагаан сараа тэмдэглэдэг уламжлалтай. Солонгосын зурхайн тоолол Хятадынхтай голцуу таардаг учир Солонгос, Хятадын ард түмэн цагаан сараа нэгэн зэрэг тэмдэглэх нь түгээмэл байдаг юм. Солонгосын Цагаан сар гурав хоног үргэлжилдэг бөгөөд баяраар ард иргэд үндэсний хувцас болох хамбугийг өмсч өвгөд хөгшид, ойрын төрлийн ахмад настнуудынхаараа зочилон, хүндэтгэл үзүүлдэг байна.Эцэг эх, эмээ өвөөдөө үр хүүхдүүд нь хүндэтгэл үзүүлж буйн илэрхийлэл болгон мөргөдөг юм. Харин ахмад настнууд нь хүүхдүүддээ бэлэг болгон мөнгө болон бэлэг сэлт өгдөг уламжлалтай.

Солонгосчуудын цагаан сарын гол зоог нь будааны гурилаар хийсэн бялуу байдаг бөгөөд үүнийг тусгайлан бэлтгэсэн шөлтэй хамт зооглодог байна. Баярааргоймонтой болон будаатай хоолыг баярын ширээнд тавьдаг юм. Ер нь Азийн ихэнхи улсууд цагаан сарын зоогондоо гоймонг багтаадаг юм. Гоймон нь урт насыг бэлгэддэг учирбаярын ширээний чухал хэсэг болдог байна.

Япон

Япончууд дорнын улсуудын нэгэн адил эрт цагаас эхлэн цагаан сарын баярыг тэмдэглэн өнгөрүүлж ирсэн. Баярын өдрийг билгийн тооллоор тусгайлан товлож тэмдэглэж байсан ч Грегорийн тооллоор сар улирлаа тоолж эхэлснээр цагаан сарын баяраа нэгдүгээр сарын нэгэнд тэмдэглэдэг болжээ. Мейжигийн үе буюу 1873 оныг хүртэл Япон улс эртнээс тогтож ирсэн уламжлалаараа цагаан сарыг тэмдэглэдэг байсан юм. Гэхдээ Европын тоололд шилжсэн ч шинийн 15-ны дотор үйлддэг зан заншил, шүтлэгийн элементүүд нь бүгд хэвээр үлдсэн байдаг. Өрнийн тооллоор цагаан сараа тэмдэглэдгээрээ Япон бусад Азийн улсуудаас ялгаатай байдаг юм.

Жил бүрийн цагаан сарын баяраарЯпоны шуудангуудын ачаалал эрс нэмэгддэг бөгөөд энэ нь хуучны уламжлалтай холбоотой юм. Учир нь шинэ оны баяр хүргэн мэндчилгээ, ил захидал илгээх нь эртнээс тогтсон заншлын нэг юм.Япончууд Монголчуудын нэгэн адил жилийг 12 амьтдаар төлөөлүүлэн тоолдог бөгөөд ил захидал тухайн онд гарч буй 12 жилийн амьтдын зургаар чимэглэгдсэн байдаг юм. Цагаан сараар Япончууд бага насны хүүхдүүдэд бэлэг өгдөг ёстой бөгөөд энэ заншлыг одоо ч хадгалсаар байна.

Япончуудын цагаан сарын зоогийн хүндэт идээ нь будааны бялуу мөн сүши, удон гоймонтой шөл, амтат төмс тэргүүтэн байдаг юм. “Мочи” хэмээн нэрлэгддэг будааны бялууг оны сүүлчийн өдөр бэлтгэж, оны эхний өдөр гэр бүлээрээ зооглодог уламжлалтай. Япончууд шинэ он эхлэхэд бүх зүйл шинээр эхэлж байна хэмээн үздэг. Тийм ч учраас анхны нар, анхны ил захидал гээд шинэ оны эхний өдрийн бүхий л зүйлсийг чухалчилан үздэг.

Ард иргэд сүмийн хонхыг гурвантаа цохиж муу муухай болгоныг үдэн хөөдөг уламжлалтай бөгөөдсайн сайхныг бэлгэдсэн үгс хэлэлцдэг байна.

Хятад

Цагаан сарын баярыг хамгийн өргөн дэлгэр тэмдэглэдэг улс бол манай өмнөд хөрш Хятад юм. Сар шинийн баярыг Хятадын ард түмэнхагас сарын хугацаанд тэмдэглэн өнгөрүүлдэг бөгөөд энэхүү баяр нь уламжлал соёлоо хүндэтгэх, эцэг өвгөдөө дээдлэх, ирээдүйн амьдралынхаа сайн сайхны төлөө залбирах бэлгэдлийг өөртөө агуулдаг юм. Хятадын цагаан сар зөвхөн эх газарт бус хан үндэстэн олноор оршин суудаг Сингапур, Индонези, Лаос, Малайз, Филлипин, Тайландад ч нэг өдөр товлогддог байна.

Цагаан сарын баярыг элбэг дэлбэг тэмдэглэх нь баян хангалуун, аз жаргалтай амьдралын бэлэгдэл болдог учир хүмүүс гэр орноо цэвэрлэж, чимэглэн, олон төрлийн хоол хүнс бэлтгэдэг байна. Мөн баярт зориулан шинэ хувцас, гоёл чимэглэл авч, жилийн эхний өдөр өмсдөг байна.Үүнтэй холбоотойгоор цагаан сарын баярын өмнө Хятадад худалдан авалт эрс нэмэгдэж, бараа бүтээгдэхүүний борлуулалт өсдөг байна. БНХАУ-д цагаан сар ихэвчилэн нэг болон хоёрдугаар сард товлогддог бөгөөд баярын товыг уламжлалт билгийн тооллын дагуу тодорхойлдог байна.

Цагаан сарын баярт зориулсан бүхий л гоёл чимэглэлүүд улаан өнгөтэй байдаг ба энэ нь аз жаргал, эд хөрөнгө, бүрэн бүтэн байдлын илэрхийлэл болдог байна. Мөн Хятадын ард түмэн шинийн хоёрны өдрийг билэгт сайн хэмээн үздэг учир энэ өдөр шинэ бизнес, ажил төрлөө эхэлбэл ашиг орлого ихтэй байна хэмээн үздэг. Тиймээс энэ өдөр олон арван байгууллагууд шинээр үүд хаалгаа нээдэг байна.

Хятадын ард иргэдшинийн тавны өглөө банш жигнэж иддэг уламжлалтай. Энэ өдрийг эд баялгийн бурхны төрсөн өдөр хэмээн үздэг ба банш нь эд баялгийг бэлгэддэг учраасийм ёс үүссэн байна.

Хятадын ард түмэн цагаан сарыг 4000 гаруй жилийн өмнөөс тэмдэглэж ирсэн бөгөөд өнө эртний түүхтэй энэхүү баяр өөртөө олон талын уламжлал, бэлгэдэл зан заншил агуулдаг юм.

Төвөд

Цагаан сарын баярыг эртнээс тэмдэглэж ирсэн улсуудын нэг нь Төвөд юм. Энэхүү баярыг тэмдэглэх ёс заншлаараа Монголтой хамгийн төстэй Азийн орон нь Төвөдбөгөөд нэн эртний ёс уламжлалынхаа дагуу баяр ёслолыг хийдэг байна.

Төвдөд цагаан сарын баяр 15 хоног үргэлжилдэг ба БНХАУ-тай адилхугацаанд тэмдэглэдэг байна. Төвөдийн ард түмний сар шинийн баяр буддын шашин, соёлыг нэвт шингээснээрээ онцлогтой бөгөөд баяраар Манал бурхныг цэнгүүлж, сайн зүгийн олон бурхдад идээ ундаа өргөдөг байна. Тус улсад жил бүрийн шинийн нэгний өдөр цам бүжиг болдог заншилтай. Үүнийг үзэхээр ард иргэд төв талбайдаа цуглан, мөргөл залбирал үйлддэг байна. Айл өрх бүр буддын шашны уламжлалын дагуу шинийн нэгэнд таван өнгийн хийморийн дарцгыг мандуулж, ирэх онд аз хиймориор дүүрэн байхыг билэгддэг байна.

Төвдүүд цагаан сараар архи дарс хэрэглэдэггүй, харин айргаар ирсэн зочдоо дайлдаг юм. Зоогийн ширээнд “гутук” хэмээх гоймонтой хоолийг тавьдаг уламжлалтай.

Цагаан сараар гэр бүлээрээзуурсан гурил нууж тоглох заншил хамгийн түгээмэл бөгөөд нуусан зүйлсийг олсон хүн ирэх онд азтай байна хэмээн үздэг байна.

Төвөдийн цагаан сарыг “Лосар” хэмээн нэрлэдэг.“Ло” гэдэг нь жил харин “Сар” гэдэг нь шинэ гэсэн утгыг илэрхийлдэг бөгөөд нийлээд “шинэ сар” гэсэн агуулгыг үүсгэдэг байна.“Лосар” нь шинэ жил гарч, хавар цаг айлчилж буйг билэгддэг баяр ба ард иргэд сар шинээршинэ дээл хувцас өмсч, монголчуудын адил настан буурлууддаа хүндэтгэл үзүүлдэг байна.