С.Болд: 8 хувийн хүүтэй зээлийн журмыг 14 хоногийн дараа батална

Иргэдийг орон сууцжуулах жилийн найман хувийн хүүтэй зээлийн талаар Монголбанкны Ерөнхийлөгчийн зөвлөх, ерөнхий эдийн засагч С.Болдтой ярилцлаа.

-Иргэдийг орон сууцжуулах найман (-, +) хувийн хүүтэй зээлийн эх үүсвэрийг хаанаас гаргах юм бэ. Энэ ажил хэр ахицтай байна?

-Энэ зээлийн найман хувийн хүүг хэрхэн тогтоов гэдгээ тайлбарлая. Бид 2013 онд инфляцийг найман хувьд барих зорилт тавьсан. Зээлийн хүү нэмэх, хасах нэг хувиар хэлбэлзэж болно. Өөрөөр хэлбэл, ипотекийн санхүүжилтийн зээлийн хүү нь инфляцитай уялдсан байх юм. Инфляци буурах тусам иргэдийн орон сууцны зээлийн хүү буурна. Монголчууд бага инфляци хүсч байгаа. Энэ нь хуримтлал буюу орон сууцаа бага хүүтэй зээлээр авах боломж. Инфляци өсвөл ипотекийн зээлийн хүү ес, буурвал долоо болно. Гол асуудал нь ипотекийн санхүүжилтийн тогтолцоог бий болгох урьдчилсан нөхцөл. Өнөөдрийг хүртэл Монгол Улс энэ нөхцөлийг бий болгож чадаагүй юм. Оролдлогууд нь төдийлөн үр дүнд хүрээгүй байна.

-Тэгвэл одоо зээлийн хүүг найман хувь болгох нөхцөлийг хангаж чадсан гэж үзэж болох уу?

-Энэ удаа урьдчилсан нөхцөлүүдийг хангасан. Иймээс Төвбанк энэ асуудлыг зоригтой хэрэгжүүлж эхлэх гэж байна. Яаж хангасан бэ гэхээр, нэгдүгээрт макро тогтвортой байдлыг бий болголоо. Нэг үгээр хэлбэл, 17 хувиас давсан инфляцийг огцом бууруулж, зорилтот түвшинд хүргэсэн. Хоёрдугаарт валютын захын тогтвортой байдал. Ханш тогтвортой байх ёстой гэсэн үг. Төлбөрийн тэнцэлд ирж байгаа гадаад эдийн засгийн шокууд багассан байх шаардлагатай. Өөрөөр хэлбэл, дотоодын эдийн засагт үзүүлж байгаа гадны дарамтыг аль болох хохирол багатай даван туулсан байх ёстой юм.

-Улсын төсөв үүнд яаж нөлөөлөх вэ. Дэлхийн банк, ОУВС-гаас үргүй зардлаа танах шаардлагатай, тэгэхгүй бол инфляци өснө гэж байнга сануулдаг.

-Улсын төсөв, улсын секторууд өмнө нь орлого ихтэй үед зарлагаа тэлж, багатай бол танаж байсан. Үүнийг дагаад эдийн засаг огцом өсч, буурч, заримдаа зогсонги байдалд орж байлаа. Энэ нь тогтвортой хөгжил огт биш. Тогтвортой, урт хугацааны өсөлтийг бий болгох үндсэн арга зам, хөшүүрэг нь Монгол Улсын нийгмийн дундаж давхарга бэхэжсэн, хүчирхэг олонхийг төрүүлэх явдал. Бид үүнийг маш удаан ярьж, эрх баригчдад ойлгуулахыг оролдож ирлээ. Үүнд хүрэхийн тулд дундаж давхаргынхны хуримтлал, орлого, хөрөнгө оруулалт бодитой нэмэгдсэн байх ёстой. Тухайлбал орон сууц. Тэгэхээр дундаж давхаргынхныг дэмжих, хуримтлалыг бодит алхам болгох нь орон сууцны санхүүжилт юм. Үүнийг эхлүүлэхийн тулд зөвхөн ээрэлт талыг нь дэмжихгүй. Нийлүүлэлт буюу орон сууцны барилгыг нэмэгдүүлэхэд зайлшгүй анхаарч, энэ чиглэлээр арга хэмжээ авахаас өөр аргагүй. Энэ бүхнийг цогцоор нь хэрэгжүүлж, өдий зэрэгт хүргэхэд макро тогтвортой байдал маш чухал үүрэг гүйцэтгэсэн. Хамгийн гол нь сөрөг мэдээллүүд маш муу нөлөө үзүүлдэг. Тухайлбал, инфляцийг улстөржүүлж, олон нийтийг төөрөгдүүлэх, эдийн засгийн үндэслэлгүй дүгнэлт гаргах явдал цөөнгүй тохиолддог нь бидний хийсэн ажилд муугаар нөлөөлөх талтай.

-Орон сууцны нийлүүлэлтийг дэмжих ямар хөтөлбөр хэрэгжүүлж байгаа вэ?

-Монголбанк, БХБЯ хамтран энэ оны нэгдүгээр сард “Барилгын салбарыг дэмжих, орон сууцны үнийг тогтворжуулах дэд хөтөлбөр” баталсан. Хөтөлбөрт орон сууцны эрэлт, нийлүүлэлтэд дэмжлэг үзүүлэх арга замыг тодорхойлсон. Оронсууцны барилгын ажлыг гурван сувгаар дэмжиж байна. Нэгдүгээрт, дотоодын барилгын материал үйлдвэрлэгчдэд эргэлтийн хөрөнгө болон үйлдвэрлэлээ өргөтгөхөд нь зориулж, бнакнаас 35 тэрбум орчим төгрөгийн зээл олголоо.

Мөн цемент, арматур үйлдвэрлэгчдэд хөнгөлөлттэй зээл олгож байгаа. Дотоодын үйлдвэрлэгчдэд олгож буй зээл 5.5 хувийн хүүтэй. Үүнээс гадна зайлшгүй импортоор авах шаардлагатай бүтээгдэхүүн, түүхий эд бий. Эдгээрт нийт 260 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт олгоно. Гэхдээ гүйцэтгэл нь эхлээд явж байгаа, одоогоор 70 тэрбум гаруй төгрөгийн зээл олгоод байна. Гуравдугаарт арилжааны банкуудаар дамжуулж, барилгын компаниудад зээл олгохоор болсон. Үүний эхлэлийн санхүүжилт нь 300 тэрум төгрөг бөгөөд тун удахгүй зээл өгнө.

-Банкаа сонгосон уу?

-Энэ асуудлыг Монголбанк шийднэ. Мөн энэ зээлийг зөвхөн барилга барихад зарцуулна. Өөр зүйлд ашиглахыг хатуу хориглох ба түүнд хяналт тавина.

-Орон сууцны нийлүүлэлтийг дэмжих хөтөлбөр хэрэгжүүлснээр эрэлтийг хангаж чадах уу. Одоогоор зах зээлд гарахад бэлэн болсон орон сууц хэр их байна?

-Эрэлтийг дэмжихээс урьтаж, нийлүүлэлтийг анхаарахаас өөр аргагүй. Тэгэхгүй бол үнэ хөөсөрч, тогтворгүй болно. Тиймээс Засгийн газраас нэн түрүүнд орон сууцны нийлүүлэлтийг нэмэх бодлого баримталж байна. Ямар ч байсан санхүүжилт хийж эхэллээ. Цаашид тухайн тохиромжтой цаг үед банкны зээл олгох чадамжтай уялдуулан, барилгын компаниуд хэр хугацаанд хэчнээн орон сууц ашиглалтад оруулах вэ гэдгээс шалтгаалж санхүүжилтийн хэмжээг тогтооно. Нөгөө талаар нийлүүлэлтийг яг хэр нэмснээс хамаарч, эрэлтийн хөрөнгө оруулалт хийх юм. Олон нийт ипотекийн санхүүжилтийн 800 тэрбум төгрөгийг арилжааны банкуудад шууд байршуулна гэж ойлгоод байна. Үүнийг нийлүүлэлттэй уялдуулан, үе шаттайгаар байршуулах юм. Нийлүүлэлт эрэлтээсээ давсан тохиолдолд орон сууцны үнэ тогтворжино.

-Ер нь эхлэлийн санхүүжилтийг яг хаанаас гаргах вэ. Бондын хөрөнгөөр үү, эсвэл Монголбанк өөрийн эх үүсвэрээс үү?

-Эхлэлийн санхүүжилт Монголбанкнаас гаргана. Цаашид ипотекийн санхүүжилтийн тогтвортой тогтолцооны хүрээнд Төвбанк эндээс алгуур гарах юм. Одоогоор эх үүсвэр дутагдалтай байгаа Монголын нөхцөлд цоо шинэ зүйл учраас манайх оролцож байна.

-Цаашид энэ ажил зах зээлийн зарчмаар урагшилна. Тэгэхээр Монголын ипотекийн корпораци орон сууцны зээлийн багцад тулгуурласан үнэт цаас гаргаж, түүнийг Төвбанк худалдаж аваад санхүүжүүлнэ гэсэн. Энэ зарчмыг тайларлана уу?

-Одоогоор зээл олгох банкууд, Монголын ипотекийн корпорацийн аль аль нь мөнгөгүй, нийгмийн даатгалын сан хасах баланстай, Засгийн газарт ч эх үүсвэр хомс байгаа. Энэ нөхцөлд Төвбанк хуульд заасны дагуу эх үүсвэрийг гаргана. Тэгэхдээ эхлэлийн санхүүжилтийн зээлийн шугамуудыг шаардлага хангасан арилжааны банкуудад нээх юм. Банкууд тэр мөнгийг болзол хангасан иргэдэд зээл болгож өгнө. Энэ тохиолдолд банк өөрийн гэсэн ипотекийн санхүүжилтийн зээлийн багцтай болчихож байгаа юм. Үүнийг нь Монголын ипотекийн корпораци өөрийн ипотекийн зээлээр баталгаажсан үнэт цаасыг банкуудад зарах замаар авна. Тэр үнэт цаасыг банкууд Монголбанкинд худалдана. Эцсийн дүндээ Монголбанкны эхлэлийн санхүүжилтээр гарсан мөнгө явсаар байгаад буцаж, үнэт цаас болоод ирэх нь. Энэ үнэт цаасыг Нийгмийн даатгалыг санд худалдах замаар төгрөгөө эргүүлж татах юм. Арилжааны банкуудад ч ипотекийн зээлийн эх үүсвэр нэмэгдэнэ.

-Энэ ажил хэдий хэр хугацаанд үргэлжлэх вэ. Ер нь цаас гарах хүртэл хэр удах бол...

-Харилцан адилгүй хугацаатай. Эх үүсвэрээ өгнө, банк цааш нь зээл олгоно гээд хугацааг яг хэлэх боломжгүй. Гэхдээ ерөнхий схем нь энэ.

-Тэгэхээр Нийгмийн даатгалын сан мөнгөтэй болохыг хүлээнэ гэвэл Засгийн газар дээр энэ асуудал гацаж магадгүй болов уу?

-Тэр талд асуудалгүй. Учир нь Нийгмийн даатгалын санг тогтолцоогоор нь өөрчлөх бүхэл бүтэн бодлого хэрэгжиж байна. Хууль эрхзүйн орчныг нь шинэчилж, болохгүй байгаа бүгдийг өөрчилж, Нийгмийн даатгалын сангаа институциональ хөрөнгө оруулалтын сан болгоход Засгийн газар ч тэр, УИХ ч тэр санал нэгтэй байгаа.

-Жилийн найман хувийн хүүтэй зээлийг яг хэзээнээс олгож эхлэх вэ. Зээл олгох журам гарсан уу?

-Ипотекийн санхүүжилтийн журам үндсэндээ бэлэн болж байна. Одоогоос хоёр долоо хоногийн дараа бүрэн болчих байх. Нөгөө талаар Санхүүгийн зохицуулах хороо, Хуульзүйн яаманд журамд өөрчлөлт оруулах асуудал гарна. Тэгэхээр эдгээр асуудлыг шийдээд маргааш нь л зээл олгож эхэлнэ. Хугацааны хувьд энэ зундаа бүх зүйлийг шийдвэрлэж дуусна гэж тооцоолсон.

-Энэ ажил жилийн зургаан хувийн хүүтэй зээлээс тусдаа юу. Эсвэл үргэлжлэл нь юм уу?

-Тусдаа асуудал. Иргэдийг орон сууцжуулах цоо шинэ бодлого. Жилийн зургаан хувийн хүүтэй зээл бол тодорхой бүлэг хүмүүст зориулсан, шаардлага ихтэй, ганц банкаар дамжсан хөтөлбөр байсан.

Д.Амар